یابن الحسن

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)

إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ لَتَصْدَأُ کَمَا یَصْدَأُ الْحَدِیدُ وَ إِنَّ جَلَاءَهَا قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ؛

رسول خدا (ص) فرمود: به درستى که این قلب‏ها [در اثر گناهان و غفلت‌ها] زنگار مى‏گیرد و آلوده مى‏شود همانگونه که آهن زنگار می‌گیرد و آنچه آن را جلا مى‏دهد [و آلودگی‌ها را برطرف مى‏کند] قرائت قرآن مجید است.

إرشاد القلوب إلى الصواب، ج‏1

فضیلت عید سعید فطر در روایات عَن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: «فَإِذَا كَانَتْ لَیلَةُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّى لَیلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَى اللَّهُ الْعَامِلینَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ» ؛

و چون شب عید فطر-كه شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‏ كنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد. «فَإِذَا كَانَتْ غَدَاةُ یوْمِ الْفِطْرِ بَعَثَ اللَّهُ الْمَلَائِكَةَ فِی كُلِّ الْبِلَادِ فَیهْبِطُونَ إِلَى الْأَرْضِ وَ یقِفُونَ عَلَى أَفْوَاهِ السِّكَكِ فَیقُولُونَ یا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا إِلَى رَبٍّ كَرِیمٍ یعْطِی الْجَزِیلَ وَ یغْفِرُ الْعَظِیمَ : ؛

و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر كوچه‏ ها و گذرها بایستند و [ با صدایى كه آن را همه‏ ی آفریده‏ هاى خدا جز جن و آدمیان می‏شنوند] گویند: اى امّت محمّد! به سوى پروردگار كریم [براى نماز عید] بیرون شوید كه او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد. «فَإِذَا بَرَزُوا إِلَى مُصَلَّاهُمْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَائِكَةِ: مَلَائِكَتِی! مَا جَزَاءُ الْأَجِیرِ إِذَا عَمِلَ عَمَلَهُ؟ قَالَ: فَتَقُولُ الْمَلَائِكَةُ: إِلَهَنَا وَ سَیدَنَا! جَزَاۆُهُ أَنْ تُوَفِّی أَجْرَهُ.» ؛ و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی. «قَالَ: فَیقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: فَإِنِّی أُشْهِدُكُمْ مَلَائِكَتِی أَنِّی قَدْ جَعَلْتُ ثَوَابَهُمْ عَنْ صِیامِهِمْ شَهْرَ رَمَضَانَ وَ قِیامِهِمْ فِیهِ رِضَای وَ مَغْفِرَتِی » ؛ خداوند عزّ و جلّ فرماید: شما را گواه مى ‏گیرم كه من پاداش روزه‏ ی رمضان و نمازشان را خشنودى و آمرزش خود از ایشان قرار دادم. و چون سوى محلّ برگزارى نماز عید روند خدا عزّ و جلّ به فرشتگان فرماید: اى فرشتگان من! مزد كارگر- چون كار خود را انجام دهد- چیست؟ عرضه دارند: معبودا و سیدا! این که مزدش را كامل پرداخت کنی «وَ یقُولُ: یا عِبَادِی سَلُونِی فَوَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا تَسْأَلُونِّی الْیوْمَ فِی جَمْعِكُمْ لِآخِرَتِكُمْ وَ دُنْیاكُمْ إِلَّا أَعْطَیتُكُمْ » ؛ و خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‏ فرماید: اى بندگان من! [هر چه مى‏ خواهید] از من بخواهید كه به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا وآخرت خود بخواهید عطا مى‏ كنم. «وَ عِزَّتِی لَأَسْتُرَنَّ عَلَیكُمْ عَوْرَاتِكُمْ مَا رَاقَبْتُمُونِی وَ عِزَّتِی لَآجَرْتُكُمْ وَ لَا أَفْضَحُكُمْ بَینَ یدَی أَصْحَابِ الْخُلُودِ » ؛ و به عزت و جلال خودم سوگند تا وقتی كه مرا مراقب خود بدانید[ و از من بترسید] شما را در پناه مى‏ گیرم و نزد كسانى كه در دوزخ جاودانند رسوایتان نسازم. «انْصَرِفُوا مَغْفُوراً لَكُمْ قَدْ أَرْضَیتُمُونِی وَ رَضِیتُ عَنْكُمْ » ؛ باز گردید كه آمرزیده شدید همانا مرا خشنود كردید و من از شما خشنود شدم. «قَالَ: فَتَفْرَحُ الْمَلَائِكَةُ وَ تَسْتَبْشِرُ وَ یهَنِّئُ بَعْضُهَا بَعْضاً بِمَا یعْطِی اللَّهُ هَذِهِ الْأُمَّةَ إِذَا أَفْطَرُوا » ؛

در ادامه می‏فرماید: پس فرشتگان به خاطرآنچه-که خداوند در روز عید فطر به این امت ارزانى فرموده است- شاد مى‏شوند و به یکدیگر بشارت داده و تبریك گویند. (امالی مفید مجلس 27 ص232) 

اللَّهُمَّ إِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ وَ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ تَصَرَّمَ فَأَسْأَلُكَ بِوَجْهِكَ الْكَرِيمِ وَ كَلِمَاتِكَ التَّامَّةِ إِنْ كَانَ بَقِيَ عَلَيَّ ذَنْبٌ لَمْ تَغْفِرْهُ لِي أَوْ تُرِيدُ أَنْ تُعَذِّبَنِي عَلَيْهِ أَوْ تُقَايِسَنِي بِهِ أَنْ لا يَطْلُعَ فَجْرُ هَذِهِ اللَّيْلَةِ أَوْ يَتَصَرَّمَ هَذَا الشَّهْرُ إِلا وَ قَدْ غَفَرْتَهُ لِي يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ اللَّهُمَّ لَكَ الْحَمْدُ بِمَحَامِدِكَ كُلِّهَا أَوَّلِهَا وَ آخِرِهَا مَا قُلْتَ لِنَفْسِكَ مِنْهَا وَ مَا قَالَ الْخَلائِقُ الْحَامِدُونَ الْمُجْتَهِدُونَ الْمَعْدُودُونَ [الْمُعَدِّدُونَ‏] الْمُوَفِّرُونَ [الْمُؤْثِرُونَ‏] ذِكْرَكَ وَ الشُّكْرَ لَكَ الَّذِينَ أَعَنْتَهُمْ عَلَى أَدَاءِ حَقِّكَ مِنْ أَصْنَافِ خَلْقِكَ مِنَ الْمَلائِكَةِ الْمُقَرَّبِينَ وَ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ أَصْنَافِ النَّاطِقِينَ وَ الْمُسَبِّحِينَ لَكَ مِنْ جَمِيعِ الْعَالَمِينَ،

خدايا تو در كتاب فرو فرستاده‏ات فرمود:«ماه رمضان كه در آن قرآن نازل شده»،و اين است‏ ماه رمضان كه گذشت،به جلوه كريمت،و كلمات كاملت،از تو مى‏خواهم،اگر بر من گناهى‏ باقى مانده،كه نيامرزيده‏اى،يا مى‏خواهى بر آن عذابم كنى،يا به آن مرا بسنجى،اينكه سپيده امشب طلوع نكند،يا اين ماه بگذرد، مگر اينكه آن گناه را از من آمرزيده باشى،اى مهربان‏ترين مهربانان،خدايا تو را ستايش به همه ستايشهايت آغاز و انجام آن،چه آن ستايشهايى كه براى خود گفتى،و چه آنچه آفريدگان ستايش‏كننده و كوشنده و شمارنده‏ و فراوان بجا آورنده ذكر و سپاست گفته‏اند،آنان‏كه بر اداى حقّت،يارى‏شان نمودى،از گروههاى‏ آفريدگانت:از فرشتگان مقرّب،و پيامبران،و رسولان،و طبقات گويندگان،و تسبيح‏كنندگان‏ حضرتت،از همه جهانيان.

عَلَى أَنَّكَ بَلَّغْتَنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ عَلَيْنَا مِنْ نِعَمِكَ وَ عِنْدَنَا مِنْ قِسَمِكَ وَ إِحْسَانِكَ وَ تَظَاهُرِ امْتِنَانِكَ فَبِذَلِكَ لَكَ مُنْتَهَى الْحَمْدِ الْخَالِدِ الدَّائِمِ الرَّاكِدِ الْمُخَلَّدِ السَّرْمَدِ الَّذِي لا يَنْفَدُ طُولَ الْأَبَدِ جَلَّ ثَنَاؤُكَ أَعَنْتَنَا عَلَيْهِ حَتَّى قَضَيْتَ عَنَّا صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ مِنْ صَلاةٍ وَ مَا كَانَ مِنَّا فِيهِ مِنْ بِرٍّ أَوْ شُكْرٍ أَوْ ذِكْرٍ اللَّهُمَّ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا بِأَحْسَنِ قَبُولِكَ وَ تَجَاوُزِكَ وَ عَفْوِكَ وَ صَفْحِكَ وَ غُفْرَانِكَ وَ حَقِيقَةِ رِضْوَانِكَ حَتَّى تُظَفِّرَنَا [تُظْفِرَنَا] فِيهِ بِكُلِّ خَيْرٍ مَطْلُوبٍ وَ جَزِيلِ عَطَاءٍ مَوْهُوبٍ وَ تُوقِيَنَا فِيهِ مِنْ كُلِّ مَرْهُوبٍ أَوْ بَلاءٍ مَجْلُوبٍ أَوْ ذَنْبٍ مَكْسُوبٍ.

آرى ستايش مى‏كنم بر اينكه ما را به ماه رمضان رساندى،و حال آنكه نعمتهايت بر عهده ما بود، و بهره‏ها و احسانت،و نيكيهاى پى‏درپى‏ات پيش ما بود،به اين خاطر تنها براى تو است آخرين حدّ ستايش،ستايشى جاودان،همواره،پايدار، هميشگى،بى‏نهايت،تا در ابديت پايانى نداشته باشد،بزرگ است ثنايت،ما را بر انجام تكاليف ماه رمضان يارى‏ دادى تا از ما روزه و به پا داشتن نمازش را گذراندى،و نيز آنچه از ما در آن انجام گرفته،از كار نيك و سپاس و ذكر،خدايا آن را از ما به نيكوترين پذيرش،و گذشت و عفو و چشم‏پوشى و آمرزش و خشنودى‏ات بپذير،تا جايى كه ما را در اين ماه،به هر خير خواسته و شايان عطاى بخشيده شده برسانى،و از هر امر هراسناك و بلاى فرود آمده و گناه پيشه‏ شده نگاه دارى.

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِعَظِيمِ مَا سَأَلَكَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِكَ مِنْ كَرِيمِ أَسْمَائِكَ وَ جَمِيلِ ثَنَائِكَ وَ خَاصَّةِ دُعَائِكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ شَهْرَنَا هَذَا أَعْظَمَ شَهْرِ رَمَضَانَ مَرَّ عَلَيْنَا مُنْذُ أَنْزَلْتَنَا إِلَى الدُّنْيَا بَرَكَةً فِي عِصْمَةِ دِينِي وَ خَلاصِ نَفْسِي وَ قَضَاءِ حَوَائِجِي وَ تُشَفِّعَنِي فِي مَسَائِلِي وَ تَمَامِ النِّعْمَةِ عَلَيَّ وَ صَرْفِ السُّوءِ عَنِّي وَ لِبَاسِ الْعَافِيَةِ لِي فِيهِ وَ أَنْ تَجْعَلَنِي بِرَحْمَتِكَ مِمَّنْ خِرْتَ [خُرْتَ‏] [ادَّخَرْتَ‏] لَهُ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ جَعَلْتَهَا لَهُ خَيْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ فِي أَعْظَمِ الْأَجْرِ وَ كَرَائِمِ الذُّخْرِ وَ حُسْنِ الشُّكْرِ وَ طُولِ الْعُمْرِ وَ دَوَامِ الْيُسْرِ اللَّهُمَّ وَ أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ وَ طَوْلِكَ وَ عَفْوِكَ وَ نَعْمَائِكَ وَ جَلالِكَ وَ قَدِيمِ إِحْسَانِكَ وَ امْتِنَانِكَ أَنْ لا تَجْعَلَهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنَّا لِشَهْرِ رَمَضَانَ حَتَّى تُبَلِّغَنَاهُ مِنْ قَابِلٍ عَلَى أَحْسَنِ حَالٍ ،

خدايا از تو مى‏خواهم،به حق بزرگترين چيزى كه يكى از آفريدگانت از تو خواست،از نامهاى‏ گرامى‏ات،و ثناى زيبايت،و دعاى خاصت،كه بر محمّد و خاندان محمّد درود فرستى،و اين ماه را بزرگترين ماه‏ رمضانى قرار دهى كه بر ما گذشته،از زمانى‏كه ما را به دنيا آوردى تاكنون از جهت بركت در حفظ دينم،و رهايى‏ جانم،و برآمدن حاجتم،و اينكه شفاعتم را در خواسته‏هايم بپذيرى،و در كامل كردن نعمتت بر من،و برگرداندن پيش‏آمد بد از من‏ و پوشاندن لباس عافيت به من،و مرا به رحمتت از كسانى قرار دهى،كه شب قدر را براى آنان اختيار نمودى،و آن شب را براى آنها بهتر از هزار ماه قرار دادى،در بزرگترين پاداش،و اندوخته‏هاى با ارزش،و نيكى شكر،و درازى عمر، و پايندگى آسايش،خدايا و از تو مى‏خواهم به رحمت و بخشش و گذشتت،و نعمتها و جلالت،و ديرينه احسان و عطايت،اينكه آن را آخرين بهره از ماه رمضان قرار ندهى،تا ما در سال آينده‏ به آن برسانى،آن هم بر پايه بهترين حال،

وَ تُعَرِّفَنِي هِلالَهُ مَعَ النَّاظِرِينَ إِلَيْهِ وَ الْمُعْتَرِفِينَ [وَ الْمُتَعَرِّفِينَ‏] لَهُ فِي أَعْفَى عَافِيَتِكَ وَ أَنْعَمِ نِعْمَتِكَ وَ أَوْسَعِ رَحْمَتِكَ وَ أَجْزَلِ قِسَمِكَ يَا رَبِّيَ الَّذِي لَيْسَ لِي رَبٌّ غَيْرُهُ لا يَكُونُ هَذَا الْوَدَاعُ مِنِّي لَهُ وَدَاعَ فَنَاءٍ وَ لا آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّي لِلِقَاءٍ حَتَّى تُرِيَنِيهِ مِنْ قَابِلٍ فِي أَوْسَعِ النِّعَمِ وَ أَفْضَلِ الرَّجَاءِ وَ أَنَا لَكَ عَلَى أَحْسَنِ الْوَفَاءِ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ اسْمَعْ دُعَائِي وَ ارْحَمْ تَضَرُّعِي وَ تَذَلُّلِي لَكَ وَ اسْتِكَانَتِي وَ تَوَكُّلِي عَلَيْكَ وَ أَنَا لَكَ مُسَلِّمٌ لا أَرْجُو نَجَاحا وَ لا مُعَافَاةً وَ لا تَشْرِيفا وَ لا تَبْلِيغا إِلا بِكَ وَ مِنْكَ وَ امْنُنْ عَلَيَّ جَلَّ ثَنَاؤُكَ وَ تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُكَ بِتَبْلِيغِي شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَنَا مُعَافًى مِنْ كُلِّ مَكْرُوهٍ وَ مَحْذُورٍ وَ مِنْ جَمِيعِ الْبَوَائِقِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَعَانَنَا عَلَى صِيَامِ هَذَا الشَّهْرِ وَ قِيَامِهِ حَتَّى بَلَّغَنِي آخِرَ لَيْلَةٍ مِنْهُ. و

هلال ماهش را همراه بينندگان به سوى آن و اعتراف‏كنندگان به آن به من بشناسانى‏ در كامل‏ترين عافيتت،و خوب‏ترين نعمتت،و گسترده‏ترين رحمتت،و برجسته‏ترين نصيبهايت،اى پروردگارم،كه برايم پروردگارى‏ غير او نيست،اين وداع نسبت به ماه رمضان وداع فنا و آخرين بهره من از ديدار نباشد، تا آن را در سال آينده به من بنمايانى،در فراخترين نعمتها،و برترين اميدها،درحالى‏كه من براى تو بر پايه بهترين وفادارى‏ باشم،به درستى كه تو شنواى دعايى.خدايا دعايم را بشنو،و به زارى و خوارى و درماندگى،و توكّلم بر خويش‏ رحم كن،من تسليم توام،اميد به موفقيت و سلامت كامل و شرافت و رسيدن به جايگاه رفيع،جز به تو و از جانب تو ندارم،بر من منّت بنه،اى كه ثنايت بزرگ،و نامهايت مقدّس است،به رساندنم به ماه رمضان،و درحالى‏كه از هر ناخوشايند و محذورى،و از همه ناگواريها سالم باشم،ستايش خداى را كه بر روزه اين‏ ماه،و بپادارى عبادتش ما را يارى نمود تا مرا به آخرين شب آن رساند.